స్థిత ప్రజ్ఞత ( రిసిలిఎన్స్ or rislience ) అంటే ఏమిటి ? దానిని మనం ఎందుకు అలవరచు కోవాలి ? :
మానవ జీవితం లో కష్ట సుఖాలు , జీవితమనే ఒకే బండి కి ఇరు వైపులా ఉన్న చక్రాలలాంటివి. జీవితం సాగుతున్నప్పుడు ఒడు దుడుకులూ , తప్పవు. అట్లాంటప్పుడు ( జీవిత ) గమనం, ఒకింత భారం గా అనిపించనూ వచ్చు. అట్లాగే ఆనంద డోలలలో తేలిపోతున్నట్టు , జీవిత ప్రయాణం సుఖం గానూ ఉండవచ్చును. మహా భారతాన్ని తెనిగీకరించిన తిక్కన మహాకవి ఇట్లా అన్నారు ‘ ప్రమోద ఖేదంబులు వచ్చును పర్యాయంబున ! ‘ ఘంట సాల గారి భగవత్ గీత విన్న వారు కూడా స్థిత ప్రజ్ఞత అంటే ఎట్లా శ్రీ కృష్ణుడు నిర్వచించాడో వినే ఉంటారు. కేవలం పురాణాలకో, వేదాంతా నికో పరిమితమవలేదు ఈ స్థిత ప్రజ్ఞత. ఆధునిక మానవ జీవితం లో ఈ స్థిత ప్రజ్ఞత యొక్క ప్రాముఖ్యత ఇంకా ఎక్కువ అయింది శాస్త్రీయం గా కూడా అంటే సైంటిఫిక్ గా కూడా ! . అందు వల్ల నే దీనిని పాజిటివ్ సైకాలజీ లో ఒక ముఖ్య మైన అంశం గా బోధిస్తారు, చదువుకుంటారు. మరి స్థిత ప్రజ్ఞత అంటే ఏమిటి ? : ఒక్క ముక్క లో చెప్పాలంటే , కష్టాలలో కుంగి పోక , సుఖాలలో పొంగి పోక , సమతుల్యం తో జీవితం( ఆనంద మయంగా ) సాగించడమే ! అంటే కష్ట సమయం లో మనసు కుదుట పరుచుకొని, ధైర్యం గా ఆ కష్టాలను ఎదుర్కొని అధిగమించడం చేయాలి. ఆ సమయం లో నిరాశా నిస్పృహలకు మన జీవితాలలో తావివ్వ కూడదు.
స్థిత ప్రజ్ఞత కు నిర్వచనం ఏమిటి ? : జీవితాలలో ప్రతికూల పరిస్థితులను, సమర్ధ వంతం గా అధిగమించి, విజయం పొందే సామర్ధ్యాన్ని స్థిత ప్రజ్ఞత అంటారు. చాలా మంది, బాల్యం లోనూ , యవ్వనం లోనూ, అనేక కష్టాలను ఓర్చుకొని , విజయులై సాగి పోతుంటారు జీవితంలో. ఆ కష్టాలు పేదరికము,ఆకలి , క్షామము, కుటుంబ కలతలు, లేక పరిసరాలలో యుద్ధాలు కూడా కావచ్చు. కానీ , వారు మానసికం గా, వారు అనుభవించిన కష్టాలతో ఎక్కువ బలవంతులూ, శక్తి వంతులు గానూ తయారవుతారు. వారిలో రిసిలిఎన్స్ లేదా స్థిత ప్రజ్ఞత ఎక్కువ గా ఉంటుందని చెప్పుకోవచ్చు. ఇక్కడ జరుగుతున్నది , కష్టాలనూ, ప్రతికూల వాతావరణాన్నీ , వారు తమకు అనుకూలం గా మలచుకొని, వాటిని అధిగమించడం. అందువల్లనే, ఆధునిక సైకాలజిస్టు లు, చిన్న వయసునుంచీ , ప్రతికూల పరిస్థితులను మానవులు, ఎదుర్కొని, అధిగమించడమే ఉత్తమమని అభిప్రాయ పడతారు, వాటిని చూసి, పారిపోవడం లేదా ఎవాయిడ్ చేయడం కన్నా ! సాధారణం గా చిన్న పిల్లలకు ఈ రిసిలిఎన్స్ ఎక్కువ గా ఉంటుందని వివిధ పరిశీలనల వల్ల తెలిసింది. అందువల్లనే వారిని, వారు ఎదుర్కొన్న కష్టాలతో జత చేసి ‘ ప్రాబ్లం చైల్డ్ ‘ అని సంభోదించడం పొరపాటు ‘ అని చాలా మంది సైకాలజిస్ట్ లు అభిప్రాయ పడతారు.
మరి మన జీవితాలను ఆనందమయం చేసే ఇంత ముఖ్యమైన లక్షణాన్ని ఎట్లా పెంపొందించు కొవచ్చో వచ్చే టపాలో తెలుసుకుందాము !
good
డాక్టరు గారూ ! చాల బాగా చెప్పారు, మీ తరువాత టపా కోసం ఎదురుచూస్తాను— ఎ.శ్రీధర్ (క్షీరగంగ బ్లాగరు)